Siliconen staan voor een groep van talloze verbindingen gebaseerd op silicium (ofwel zand). De productclaim “siliconenvrij” lijkt wereldwijd toe te nemen, maar waarom eigenlijk? Dit is de eerste in een serie columns over omstreden ingrediënten in huidverzorgingsproducten. Feiten en fabels worden van elkaar gescheiden.

Siliconen, een algemene naam voor een grote groep synthetische stoffen gebaseerd op het element silicium, ofwel zand. Silicium is één van de meest voorkomende (natuurlijke) mineralen op onze planeet en vormt de bron voor het maken van siliconen(olie). Siliconen worden via een chemisch proces gemaakt in een keten van silicium en zuurstof, en vaak andere functionele koolwaterstof elementen. Er zijn talloze verschillende silicone verbindingen, vaak aangeduid met een ingewikkelde INCI naam, waarin de term “dimethicone” of “siloxane” voorkomt. Ze zijn dus te traceren op de INCI lijst van je huidverzorgingsproduct!

Siliconen worden al decennia toegepast in producten voor huid- en haarverzorging. Ze hebben unieke, moeilijk te evenaren eigenschappen. Zo vormen deze stoffen een homogene, gladde film die zorgt voor een mooie zachte huid, geven een goede kambaarheid van het haar, vormen een ‘film’ op de huid die vochtverlies tegengaat en helpen bij het vormen van een stabiele water/olie emulsie (noodzakelijk voor crèmes en serums). De meest gebruikte siliconen zijn goedgekeurd voor medische en cosmetische toepassingen.

De veel gehoorde en beschreven negatieve opvattingen over siliconen zijn dat deze stoffen “de huid verstoppen of afsluiten”, “chemisch” en “slecht voor het milieu zijn”.
Recente berichten over lekkende silicone PIP borstimplantaten en discussie in de Canadian Environmental Protection bevorderen het imago van siliconen ook niet. Wat zijn de feiten over siliconen in huidverzorgingsproducten? Is er iets mis?

Wetenschappelijke studies hebben aangetoond dat bepaalde siliconen vochtverlies van de huid kunnen tegengaan. Ze sluiten de huid zeker niet helemaal af en er zijn zelfs vele natuurlijke oliën die dit veel sterker doen. Moderne siliconen zijn vaak enigszins vochtdoorlatend of permeabel. Er bestaan zelfs vluchtige siliconen die helpen om actieve werkstoffen op de huid aan te brengen en vervolgens te verdampen in de omgeving.

Siliconen kunnen eigenlijk niet als natuurlijk ingrediënt worden geclassificeerd. Het uitgangsmateriaal is dan wel silicium (of zand), maar er vinden voldoende chemische processen plaats om de siliconen geschikt te maken voor huidverzorgingsproducten. Siliconen zijn dus synthetische materialen, dus let op bij (natuurlijke) product claims!

De unieke gladde film die siliconen kunnen bieden is moeilijk te evenaren door andere materialen en siliconen zijn hierdoor een uitstekende ‘carrier’ om actieve werkstoffen aan te brengen en te verdelen op de huid. Siliconen zelf hebben geen voedende waarde voor de huid, omdat er geen natuurlijke of huideigen bouwstenen zoals vitamines, cholesterol, glycerine en onverzadigde vetzuren aanwezig zijn.

Kort samengevat zou je dus kunnen zeggen dat siliconen unieke eigenschappen hebben, maar synthetisch zijn en op zichzelf geen voedende waarde hebben voor de huid. Er zijn natuurlijke alternatieven voor siliconen, maar deze zijn vaak een compromis op een aantal eigenschappen. Waar kies je voor?