In het eerste artikel over de noodmaatregelen las je al over de NOW, de tijdelijke bijstand en de compensatieregeling. Het tweede artikel geeft je alle info over de noodmaatregelen omtrent de WW-premie voor werknemers en je zorgplicht voor medewerkers. Leningen, financieringen en rentekorting kwamen in het derde artikel aan bod en in het vierde artikel, kwamen fiscale maatregelen aan de orde zoals het bijzonder uitstel van betaling. We sluit de serie af met het vijfde deel waarin contractuele verplichtingen en een beroep op overmacht aan de orde komen. 

Coronavirus en contractuele verplichtingen: is er sprake van overmacht?
Steeds meer bedrijven sluiten vanwege het Coronavirus hun deuren. Maar kan dat wel gelet op de overeenkomst van opdracht die je met je klanten en leveranciers hebt gesloten, of moet je in dat geval opdraaien voor alle kosten die de andere partij maakt? En in hoeverre voorzien de algemene voorwaarden van uw leveranciers in een mogelijkheid om hun diensten richting jou op te schorten, in verband met vrees voor besmetting? Kun jij of kan je leverancier dan een beroep doen op overmacht? Daarvan is sprake als jij of je leverancier er zelf niets aan kan doen dat er een tekortkoming in de nakoming van de overeenkomst is ontstaan. 

Een succesvol beroep op overmacht zal afhankelijk zijn van de positie waarin je verkeert. Ben jij degene die niet kan nakomen, dan zul je al snel het contract of de algemene voorwaarden zo willen uitleggen, dat de uitbraak van het Coronavirus inderdaad als overmacht moet worden gezien. Andersom wil je dit natuurlijk liever niet. De beoordeling die hierbij moet plaatsvinden, is:

1. Wat houdt de tekortkoming in?
2. Welke contractbepalingen zijn hierover opgenomen?
3. Wiens algemene voorwaarden zijn leidend?
4. Hoe is de tekortkoming ontstaan (opgelegd door autoriteiten versus eigen beslissing)?
5. Hoe moet een en ander (redelijkerwijs) worden uitgelegd?

Beroep op overmacht of in stand houden zakelijke relatie?
De kans is aannemelijk dat het aantal zakelijke conflicten als gevolg van het Coronavirus zal toenemen. Niet omdat de een de ander iets verwijt of vindt dat de ander ‘schuldig’ is, maar eerder omdat de zakelijke relatie – door de financiële gevolgen – onder druk kan komen te staan, omdat de ander niet kan ‘leveren’. Iedereen heeft begrip, maar niemand wil de financiële lasten in zijn eentje dragen. Vaak is het ook helemaal niet gewenst dat de zakelijke relatie wordt verbroken. Het zijn de omstandigheden van buitenaf die de relatie en de financiën onder druk zetten. Het is dan de afweging waard of je dan een beroep doet op overmacht met al het juridisch gedoe die dat mogelijk met zich brengt of dat je meer belang hecht aan het in stand houden van de zakelijke relatie.

Belangenafweging
In diverse contracten, algemene of specifieke voorwaarden zijn aanvullende en/of afwijkende overmacht-clausules opgenomen. Die zijn vaak bedoeld om bepaalde vormen van overmacht te verruimen of juist te beperken, afhankelijk van de uitkomsten van eerdere onderhandelingen. Uit rechtspraak blijkt dat ‘aangescherpte’ clausules soms averechts kunnen uitpakken: wellicht beperkend bedoeld en door een rechter juist verruimend uitgelegd of terzijde geschoven, of omgekeerd. Een juist beroep op overmacht beperkt veelal (vervolg)schade, aansprakelijkheden en/of boetes, maar geeft geen uitsluitsel over de toekomstige relatie, andere contractuele verplichtingen en omzetverlies of kostentoename.    

De vraag is natuurlijk of het werkelijk wenselijk is om dergelijke vragen volledig juridisch te gaan uitkloven en uitvechten, terwijl je bij voorkeur de zakelijke relatie in stand wenst te houden en ook de kosten laag wil houden. Gezamenlijk rond de tafel met een procesbegeleider (zakelijke mediator) kan dan een goede optie zijn. Het doel is om er in één of enkele gesprekken er samen uit te komen.