Jeuk, slecht slapen en steeds willen krabben: het zijn de symptomen van constitutioneel eczeem. Hoewel eczeem niet tot het domein van de schoonheidsspecialist behoort, krijg je vast wel eens een klant in de salon die er last van heeft. Hoe zat het ook alweer met eczeem en met allergisch contacteczeem dat cosmetica-ingrediënten kunnen veroorzaken? Tijd voor een update.

Eczeem behoort tot één van de vijf meest voorkomende chronische ziektes. Bijna 400.000 mensen in Nederland hebben last van eczeem in een matige of ernstige mate. Dit aantal ligt net iets hoger dan het aantal mensen dat in de stad Utrecht woont. Maar liefst 15 procent van de patiënten heeft een ernstige vorm van eczeem. Dit is atopisch of constitutioneel eczeem en het heeft veel invloed op het dagelijks leven. Ervaringsdeskundige Willem Kouwenhoven: “De ziekte ‘verbergen’ patiënten vaak letterlijk onder hun kleding. Ze schamen zich voor de eczeemplekken, waardoor de ernst en de ongemakken van deze ziekte verborgen blijven.” Kouwenhoven is ook voorzitter van de Vereniging voor Mensen met Constitutioneel Eczeem (VMCE). “De jeuk, het steeds willen krabben, de wondjes; de ziekte heeft een enorme invloed.”

Geen make-up

Kouwenhoven vindt het belangrijk dat er meer bekend wordt over de ziekte. “Iedereen weet een beetje over eczeem, maar de feitelijke kennis ontbreekt vaak. Onbekend is bijvoorbeeld dat mensen met constitutioneel eczeem zich twee keer per dag van top tot teen in moeten smeren, omdat de eczeemhuid snel uitdroogt. Door de huid vettig te houden, hebben ze minder last van de symptomen. Daarnaast kunnen ze vaak geen make-up verdragen, omdat dit reacties geeft.” De jeuk is gekmakend en constitutioneel eczeem is een heel ingrijpende aandoening. Met geneesmiddelen kun je het onder controle krijgen, maar het kost meestal wel wat tijd, voordat het juiste medicijn gevonden is. Iedereen reageert er namelijk anders op. Er zijn wel 30 verschillende soorten eczeem, maar constitutioneel en allergisch contacteczeem zijn de meest bekende voorbeelden. Eczeem is overigens nooit besmettelijk.

Constitutioneel (of atopisch) eczeem

Constitutioneel (of atopisch) eczeem is een chronische huidaandoening. Patiënten hebben een extreem droge en gevoelige huid die rood is en waarop vochtblaasjes en kloven zich kunnen ontwikkelen. Kouwenhoven: “Het vervelendste kenmerk is echter de altijd aanwezige jeuk, die soms extreem kan worden. Normaal gesproken beschermt de huidbarrière de huid tegen ongewenste invloeden van buitenaf. Ook zorgt deze barrière dat het lichaam geen vocht verliest. Maar bij constitutioneel (of atopisch) eczeem is de huidbarrière defect. Hierdoor laat deze barrière allerlei stoffen door, waar de huid vervolgens op reageert. Er treedt vochtverlies op en de huid wordt te droog. Enkele voorbeelden waar de huid op kan reageren zijn wol, nikkel of parfum. Ook voeding kan een trigger zijn. Denk bijvoorbeeld aan schaal- en schelpdieren. Maar dit is heel persoonlijk: iedereen reageert anders op prikkels. Zo zijn er leden van de vereniging die het niet fijn vinden om dicht bij iemand te komen die veel parfum op heeft. Van de parfum krijgen ze zelfs rode vlekken. Dit komt doordat parfumallergenen een reactie op kunnen wekken. De vlekken kunnen overal op het lichaam voorkomen.”

Atopisch syndroom 

Waarom wordt constitutioneel eczeem ook wel atopisch eczeem genoemd? “Een atopie is de aanleg om specifieke antistoffen aan te maken tegen invloeden uit de omgeving en dat is wat deze vorm doet. Atopisch eczeem is een onderdeel van het ‘atopisch syndroom’. Hieronder vallen ook nog ziekteverschijnselen als hooikoorts, astma en voedingsallergie. Vaak heeft de patiënt hier ook last van.”

Contacteczeem

Er zijn twee soorten contacteczeem. Zo onderscheiden we irritatief contacteczeem en allergisch contacteczeem. Ze hebben allebei dezelfde symptomen: de huid wordt rood, jeukt, schilfert en is opgezwollen. Het onderscheid kan alleen worden gemaakt met een huidallergieonderzoek. Om te controleren waar de patiënt allergisch voor is, kan de huisarts of dermatoloog plakproeven uitvoeren.

Allergisch contacteczeem

Een bekend voorbeeld zijn de metalen kobalt en nikkel die in sieraden voorkomen. Mensen die voor een van deze twee metalen allergisch zijn, hebben vaak ook een chroomallergie. De reactie komt als ze leren horlogebandjes, schoenen en handschoenen dragen. Bij het looien van leer wordt namelijk chromaat (de zoutverbinding van chroom) gebruikt. Ook In de beautybranche tref je tal van ingrediënten aan die allergisch contacteczeem kunnen opwekken. Zo kunnen conserveringsmiddelen als parabenen in cosmetica een overgevoeligheid veroorzaken. Maar ook geurstoffen in parfum en cosmetica hebben dit effect. Ook formaldehyde in nagelverharders is een bekend probleem. De reactie openbaart zich als eczeem.

Irritatief contacteczeem

De niet-allergische vorm van contacteczeem noemen we ook wel ortho-ergisch eczeem of irritatief contacteczeem. Irriterende stoffen zoals schoonmaakmiddelen, zeep, oplosmiddelen (terpentine bijvoorbeeld) zijn de oorzaak. Andere vloeistoffen die een allergische reactie kunnen geven, zijn sap van groente, fruit, vlees en vis en vervuild water. Maar ook stoffen als sulfaten in schoonmaakmiddelen kunnen de oorzaak zijn. Ook tref je sulfaten aan in cosmeticaproducten die je gebruikt om de huid te reinigen. Deze werkstoffen zorgen dat het product gaat schuimen, waardoor olie en vet oplossen. Niet alleen talg en vet verdwijnen, maar ook het natuurlijke huidvet. Als dit het geval is, werkt de huidbarrière niet meer goed en een droge, schilferige huid is het resultaat. Chemische filters in zonnebrandproducten kunnen een reactie opwekken. Aceton in nagellakremover heeft hetzelfde effect, waarbij roodheid, zwellingen, blaasjes, bultjes of schilfers ontstaat. Je hoeft niet allergisch voor de agressieve stoffen te zijn. De stoffen brengen immers bij iedereen schade toe. Daarom kun je je voor deze vorm van eczeem niet laten testen.

Tips van de deskundigen voor klanten die last van eczeem hebben:

– Gebruik lauw water bij het baden
– Niet te lang baden
– Draag katoenen kleding
– Drink veel water
– Ontspan en vermijd stresspieken: deze zorgen voor ontstekingsreacties.

Welke ingrediënten adviseren de deskundigen om de huidbarrière te kalmeren, herstellen of te versterken?

– Squalaan (Squalane)– herstelt de natuurlijke huidbalans.
– Calendula (Calendula maceraat) – werkt ontstekingsremmend.
– Havermout (Avena Sativa Kernel Meal) – geeft de huid een beschermend laagje en versterkt zo de huidbarrière. Ook vermindert het huidirritatie.
– Avocado (Persea Gratissima) – bevat veel vitamine E – bevordert wondgenezing.
– Tarwekiemolie bijvoorbeeld Bernagie (Borago Officinalis Seed Oil) – werkt ontstekingsremmend.
– Plantaardige kokosolie – (Cocos Nucifera Oil) werkt occlusief en gaat dus uitdroging tegen.

Te vermijden ingrediënten

Er zijn talloze ingrediënten die contacteczeem kunnen veroorzaken. Je kunt ze verdelen in de categorieën geurstoffen of parfums, chemische filters in zonnebrandproducten, sulfaten en conserveermiddelen (waaronder parabenen). Een overzicht van een aantal INCI-namen van ingrediënten die klanten met aanleg voor eczeem beter kunnen vermijden. Let op, deze lijst is zeker niet volledig.

Geurstoffen/ parfum
Cinnamyl Alcohol
Geraniol
Linalool
Farnesol

Chemische filters in zonnebrandproducten
Octocrylene
Oxybenzone (Benzophenone-3)
Octinoxate (Ethylhexyl Methoxycinnamate)
Sulfaten
Sodium Lauryl Sulfate (SLS)
Sodium Laureth Sulphate (SLES)

Conserveermiddelen
Butylparaben
Ethylparaben
Methylparaben
Propylparaben
Methylisothiazolinone (MIT)

Voeding

Natuurlijk is wat je eet belangrijk. Want een gezonde huid komt van binnenuit. Klanten die eczeem hebben, kunnen baat hebben bij voeding die rijk is omega 3-vetzuren. Deze werken ontstekingsremmend en ze verminderen allergische reacties. Je vindt deze vetzuren in noten, avocado’s, zalm, makreel en tonijn. Daarnaast zijn tarwekiemolie en avocado’s belangrijk: ze helen de huid en bevatten veel vitamine E.

Conclusie

Er valt veel over eczeem vertellen, maar onthoud dat het niet het terrein is van de schoonheidsspecialist om eczeem te behandelen. In samenwerking en overleg met een dermatoloog of huidarts kun je deze klanten wellicht wel een fijne behandeling geven waar ze baat bij hebben. Al is het maar om even hun gedachten van de eczeem weg te houden.